فرهنگ ژاپن مجموعه‌ای از ارزش‌ها است که بر اهمیت هماهنگی اجتماعی و سخت‌کوشی تاکید دارد. تا قرن دهم میلادی، فرهنگ ژاپنی شباهت‌های زیادی با فرهنگ چینی داشت، اما ظهور سامورایی‌ها در دوره‌ی هیان و دوره‌ی انزوا در دوره‌ی ادو قوانین اجتماعی را تغییر داد. در کل، این فرهنگ تحت تاثیر دین محلی شینتو، بودیسم، کنفوسیوسیسم و منابع طبیعی محدود شکل گرفته است. اگرچه سبک زندگی ژاپنی در سال‌های اخیر به سمت غربی شدن پیش رفته است، مردم ژاپن همچنان تمام تلاش خود را می‌کنند تا میراث فرهنگی غنی خود را حفظ کنند. آنها با انجام مراسم چای، پوشیدن کیمونو و یادگیری هنرها و صنایع دستی سنتی از سنین کودکی، این فرهنگ را زنده نگه می‌دارند.
در این مقاله می‌خوانید
معرفی کامل فرهنگ مردم ژاپن
مردم ژاپن همواره تواضع و فروتنی از خود نشان می‌دهند. آنها معمولا با تعظیم پیام خود را منتقل می‌کنند: من بالاتر از شما نیستم. به شما احترام می‌گذارم. تعظیم طولانی‌تر با زاویه‌ی بیشتر نشان‌دهنده‌ی احترام بیشتری است. علاوه بر این، مردم ژاپن دو دین را به طور همزمان دارند: بودیسم و شینتوییسم. زمانی که نوزادی در ژاپن متولد می‌شود، مراسم در زیارتگاه شینتو برگزار می‌شود و وقتی کسی فوت می‌کند، مراسم در معبد بودایی انجام می‌شود.
در نهایت، مردم ژاپن به نظافت بسیار اهمیت می‌دهند: هنگام ورود به خانه‌ی کسی کفش‌های خود را در می‌آورند و تقریبا هر روز حمام می‌کنند. بسیاری از خارجی‌ها از این موضوع شگفت‌زده می‌شوند که با وجود نبود سطل زباله در اماکن عمومی، همه جا تمیز است. اگر می‌خواهید از نزدیک با فرهنگ غنی ژاپن آشنا شوید و در فضایی سنتی، ترکیبی از تاریخ و مدرنیته را تجربه کنید، پیشنهاد می‌کنیم تور ژاپن را انتخاب کنید. در این سفر، فرصت بازدید از معابد تاریخی، شهرهای مدرن و تجربه غذاهای اصیل ژاپنی را خواهید داشت.
فرهنگ غذا خوردن در ژاپن
غذای اصلی در ژاپن برنج است، نه نان. در گذشته، مالیات به صورت برنج جمع‌آوری می‌شد و حقوق سامورایی‌ها نیز با برنج پرداخت می‌شد. مردم ژاپن معتقدند که برنج سالم‌تر از گندم است، زیرا کربوهیدرات کمتری دارد و هضم آن آسان‌تر است.
تا قرن نوزدهم، ژاپنی‌ها به ندرت گوشت می‌خوردند، زیرا بودیسم خوردن حیوانات را ممنوع کرده بود. به همین دلیل، لبنیات نیز مصرف نمی‌کردند و این باعث شده که برخی از ژاپنی‌ها به لاکتوز حساسیت داشته باشند. سوشی تازه محبوب‌ترین غذای ژاپن است، اگرچه در دهه‌ی ۱۸۰۰ به عنوان یک غذای سریع و ارزان برای کارگران شناخته می‌شد. امروزه یک صبحانه‌ی معمولی ژاپنی شامل ماهی سرخ‌شده و سوپ میسو است، در حالی که ناهار معمولی شامل نودل رامن یا کاسه‌ای از برنج با گوشت سرخ‌شده است.
برخی از آداب مهم در فرهنگ غذایی ژاپن در زیر نوشته شده است:
- برای دیگران نوشیدنی بریزید: هنگام ریختن نوشیدنی، بطری را با هر دو دست نگه دارید. اگر شما در حال دریافت نوشیدنی هستید، لیوان خود را با هر دو دست بلند کنید.
- غذا را رد نکنید: رد کردن غذایی که به شما تعارف می‌شود، به‌ویژه در ژاپن، بی‌ادبانه تلقی می‌شود. حتی اگر غذا را دوست ندارید، آن را بپذیرید، اما الزامی به خوردن آن نیست. اگر نوشیدنی‌ای به شما تعارف شد که دوست ندارید، مودبانه لیوان را نیمه‌پر نگه دارید، زیرا تا زمانی که نوشیدنی تمام نشود، دوباره پر نمی‌شود.
- منتظر شروع دیگران بمانید: در جمع‌های اجتماعی، به‌ویژه با همکاران، صبر کنید تا فرد بالادست (مثلا مدیر یا رییس شرکت) قبل از شما شروع به خوردن یا نوشیدن کند. در جمع‌های خانوادگی، این نقش معمولا به پدر یا پسر ارشد خانواده اختصاص دارد.
- کانپای: نوشیدن الکل در ژاپن، به‌ویژه در میان دوستان یا همکاران، یکی از روش‌های رایج ایجاد صمیمیت است. اگر به الکل علاقه ندارید، نوشیدنی‌های دیگری مانند چای اولانگ نیز قابل قبول است. پیش از نوشیدن، همیشه “کانپای” (به معنای سلامتی) بگویید.
- ایتاداکیماسو: پیش از شروع غذا، بگویید “ایتاداکیماسو” (متشکرم برای غذا) تا قدردانی خود را نشان دهید. هنگام خوردن، با گفتن “اومای” (خوشمزه) آشپز را تحسین کنید. پس از پایان غذا، با گفتن “گُچیسوساما دِشتا” (متشکرم برای غذا) از میزبان یا سرور تشکر کنید.
- آخرین قطعه غذا را برندارید: اگر غذایی به صورت مشترک سرو شده، برداشتن آخرین قطعه بی‌ادبانه تلقی می‌شود.
- از چاپستیک به‌درستی استفاده کنید: هرگز چاپستیک را به صورت عمودی در کاسه برنج قرار ندهید، زیرا این کار شبیه به عودهای مورد استفاده در مراسم خاکسپاری است و بدشگون تلقی می‌شود.
- قدردان غذای خود باشید: غذاهای ژاپنی با دقت و هنر فراوان تهیه می‌شوند، و تغییر دادن آنها بی‌احترامی به آشپز تلقی می‌شود، مگر اینکه به دلایل آلرژی یا محدودیت‌های غذایی نیاز به تغییر باشد. بهتر است غذا را همان‌گونه که آشپز در نظر گرفته میل کنید.
- رعایت آداب استفاده از اُشیبوری: اُشیبوری (دستمال مرطوب) که در رستوران‌ها ارائه می‌شود، فقط برای پاک کردن دست‌ها استفاده می‌شود. از آن برای پاک کردن صورت یا سایر کارها استفاده نکنید.
- ظروف را با دقت جابه‌جا کنید: هنگام برداشتن درپوش‌ها در سر میز، اجازه ندهید آب ناشی از بخار روی میز بریزد. به جای آن، درپوش را به صورت زاویه‌دار روی ظرف قرار دهید تا آب اضافی به داخل ظرف بریزد و سپس آن را به صورت وارونه روی میز بگذارید.
- ابتدا برنج بخورید: ابتدا با برنج شروع کنید، سپس چند لقمه از غذاهای دیگر میل کنید و دوباره به برنج بازگردید. این کار باعث می‌شود طعم‌های هر غذا بهتر احساس شود.
- لغو رزرو در لحظه آخر ممنوع است: لغو رزرو در لحظه آخر، به‌ویژه در رستوران‌های سطح بالا، بی‌ادبانه تلقی می‌شود، زیرا آماده‌سازی غذا بیهوده شده است.
- سینی غذای خود را برگردانید: بیشتر رستوران‌ها یا کافه‌ها مناطق مشخصی برای گذاشتن سینی‌ها و ظروف استفاده‌شده دارند. اگر چنین محلی وجود ندارد، اقلام خود را مرتب بچینید و چاپستیک‌ها را روی نگهدارنده قرار داده و درپوش‌ها را به‌درستی در جای خود بگذارید.
آداب رفتار در مکان‌های عمومی ژاپن
از آنجایی که مردم ژاپن معتقدند افراد نسبت به گروه اهمیت کمتری دارند، همه به طور دقیق قوانین آداب و رسوم را رعایت می‌کنند. برخی از رایج‌ترین اشتباهات اجتماعی که خارجی‌ها در ژاپن مرتکب می‌شوند عبارتند از:
- صحبت کردن با تلفن همراه در حالی که در قطار هستید.
- جبران نکردن لطف شخصی با هدیه دادن یک جعبه شیرینی.
- خوردن چیزی در حال راه رفتن یا خوردن غذا در قطار.
- گرفتن یا دادن چیزی با استفاده از تنها یک دست.
- رسیدن به جلسه دقیقا سر وقت (در ژاپن انتظار می‌رود افراد ۵ تا ۱۰ دقیقه زودتر از زمان مقرر در جلسات حاضر شوند).
- انتقال غذا به شخص دیگر با استفاده از چاپستیک (این عمل یادآور مراسم خاکسپاری است).
- در نیاوردن کفش هنگام ورود به خانه‌ی کسی.
- نوشتن نام کسی با جوهر قرمز.
- هدیه دادن گل‌های سفید یا زرد داوودی به فردی که بیمار است (این کار یادآور مراسم خاکسپاری است).
- دوش نگرفتن پیش از ورود به آب گرم (اونسن).
اگر قصد سفر به این کشور را دارید، پیشنهاد می‌کنیم قبل از برنامه‌ریزی، راهنمای سفر به ژاپن را مطالعه کنید تا با نکات مهمی مانند بهترین زمان سفر، هزینه‌ها، فرهنگ عمومی و جاذبه‌های گردشگری آن بیشتر آشنا شوید.
صحبت کردن در ژاپن
صحبت نیز آداب خاصی دارد که نسل قدیمی‌تر بالطبع بیش تر از آن پیروی می‌کند، و دانستن آن برای هر گردشگری می تواند جالب توجه باشد:
- زیاد صحبت نکنید: صحبت دیگران را قطع نکنید. این رفتار در بسیاری از فرهنگ‌ها نشانه ادب است، اما در ژاپن اهمیت بیشتری دارد.
- ارتباط غیرمستقیم: ژاپنی‌ها مهارت بالایی در گفتن «نه» بدون بیان مستقیم آن دارند. پاسخ‌ها گاهی مبهم یا غیرشفاف به نظر می‌رسند، به ویژه زمانی که به دنبال پاسخی مستقیم هستید. برای درک بهتر این نوع مکالمات، به نشانه‌های غیرکلامی مانند زبان بدن، تماس چشمی و حالت چهره توجه کنید.
- فروتن باشید: تواضع در ژاپن ارزش بالایی دارد. خودستایی رایج نیست، حتی در میان افراد بسیار موفق. دوستان ژاپنی ممکن است دستاوردهای خود را کم‌اهمیت جلوه دهند و اغلب بگویند که هنوز جای پیشرفت دارند.
- عذرخواهی کنید: عذرخواهی برای اشتباهات در ژاپن بسیار مهم است. روش‌های مختلفی برای عذرخواهی وجود دارد که به موقعیت بستگی دارد. مثلاً «سومیمسن» یک عذرخواهی ملایم برای آشنایان یا غریبه‌ها است، در حالی که «گومن» غیررسمی‌تر بوده و در جمع دوستان یا خانواده استفاده می‌شود. برخی حتی ممکن است هدایای عذرخواهی ارائه دهند.
- هدیه دادن: هدیه دادن بخش مهمی از فرهنگ ژاپن است و حتی هدایای ساده خانگی یا سوغاتی‌ها به زیبایی بسته‌بندی می‌شوند. از دادن هدایای چهارتایی خودداری کنید، زیرا عدد چهار تلفظی مشابه کلمه «مرگ» دارد.
- هدایا را با احترام دریافت کنید. هنگام دریافت هدیه، بلافاصله آن را باز نکنید. باز کردن هدیه در همان لحظه ممکن است نشانه‌ی بی‌تابی تلقی شود و موجب ناراحتی فرد هدیه‌دهنده گردد. بهتر است تا زمان مناسب صبر کنید.
- درخواست کمک نکنید: در ژاپن، مردم معمولا آشکارا درخواست کمک نمی‌کنند. معمول است که مشکلات شخصی را خصوصی نگه دارند و به دنبال راه‌حل‌های مستقل باشند.
- به نام افراد احترام بگذارید: در ژاپن معمولا از نام کوچک استفاده نمی‌شود. به جای آن از نام خانوادگی همراه با پسوندهایی مانند «-سان» استفاده می‌کنند. هنگام خطاب دیگران، به خصوص دوستان جدید یا آشنایان، این قانون را رعایت کنید. در میان دوستان صمیمی، ممکن است پسوندهایی مانند «-کون» یا «-چان» بسته به جنسیت فرد به کار برود.
- عطر زیاد نزنید: برای احترام به دیگران، از عطرهای ملایم یا به مقدار کم استفاده کنید. بوی قوی ممکن است در فضاهای بسته باعث ناراحتی افراد شود، به ویژه کسانی که به بوها حساسیت دارند.
- فاصله خود را حفظ کنید: برخلاف بسیاری از کشورهای غربی، دست دادن یا در آغوش گرفتن در ژاپن رایج نیست. به جای آن، مردم معمولاً با تعظیم سلام می‌کنند، تشکر می‌کنند یا عذرخواهی می‌کنند. اگرچه از خارجی‌ها انتظار نمی‌رود که به طور کامل این آداب را رعایت کنند، اما عمق تعظیم بر اساس سطح احترام یا عذرخواهی متفاوت است (۱۵، ۳۰ یا ۴۵ درجه).
آداب حضور در زیارتگاه ها و معابد ژاپن
عینک آفتابی و کلاه خود را در معابد بردارید. همیشه به رسوم محلی احترام بگذارید، حتی اگر پیرو مذهب مرتبط با آن مکان نباشید.
هنگام ورود به دروازه تعظیم کنید. این عمل به‌عنوان نشانه‌ای از احترام هنگام ورود به معابد انجام می‌شود.
آرام باشید. حفظ فضای آرامش در معابد ضروری است، زیرا ممکن است افراد در حال مدیتیشن یا دعا باشند. از ایجاد صداهای بلند یا جلب توجه خودداری کنید.
به رسوم احترام بگذارید. هنگام آرزو کردن در معابد، مراحل سنتی را دنبال کنید و آرزوی خود را با صدای بلند بیان نکنید:
- دو بار تعظیم کنید.
- آرزوی خود را در سکوت بیان کنید.
- دو بار دست بزنید.
- دوباره تعظیم کنید.
دست‌های خود را به‌درستی بشویید. هنگام استفاده از فواره پاکسازی معبد، مراحل زیر را به‌درستی انجام دهید:
- آب‌پاش را با دست راست بگیرید و دست چپ خود را بشویید.
- دست‌ها را عوض کنید: آب‌پاش را با دست چپ بگیرید و دست راست خود را بشویید.
- مقداری آب در دست چپ خود بریزید و دهان خود را بشویید، اما از آب‌پاش مستقیما ننوشید.
عکاسی مناسب انجام دهید. از ایستادن در وسط دروازه تورئی برای گرفتن عکس خودداری کنید، زیرا ممکن است راه ورودی را مسدود کند. همچنین، در طول مراسم‌ها عکس نگیرید، زیرا این کار ممکن است مراسم را مختل کند.
با اوماموری با دقت رفتار کنید. اوماموری یک طلسم خوش‌شانسی است که می‌توانید از معابد بخرید. اگر آن را باز کنید، ممکن است شانس خوب خود را از دست بدهید. این طلسم شامل یک دعای کوچک است، اما چیز دیگری در داخل آن نیست، بنابراین بهتر است بسته‌بندی آن را دست‌نخورده نگه دارید.
با آگاهی از فرهنگ ژاپنی سفر کنید.
برای تجربه‌ای لذت‌بخش و به‌یادماندنی از سفر به ژاپن، می‌توانید از خدمات داناتریپس بهره‌مند شوید. ما به شما اطلاعات جامع و کاربردی درباره آداب و رسوم ژاپن ارائه می‌دهیم و برنامه‌ریزی سفری آسان و بی‌دغدغه را برای شما تضمین می‌کنیم.
